
Làng Dương Lôi (tục gọi là Đình Sấm), nay là khu phố Dương Lôi, phường Tân Hồng, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Truyền thuyết, di tích, địa danh nhất là các kiểu kiến trúc tín ngưỡng, tôn giáo và sinh hoạt văn hóa tâm linh ở Dương Lôi đã là căn cứ để xác định Dương Lôi là quê hương thân mẫu vua Lý Thái Tổ: Bà Phạm Thị Ngà.
Đình làng Dương Lôi, ngôi đình duy nhất của tỉnh Bắc Ninh và nước ta thờ 8 vị vua nhà Lý với ngai vàng, bài vị, sắc phong, hoành phi câu đối. Cạnh đình là chùa Cha Lư - nơi thờ phật cùng nhiều tài liệu, hiện vật có liên quan tới bà Phạm Thị đã được Nhà nươc xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Lễ hội truyền thống làng Dương Lôi mở vào tháng 2 âm lịch hàng năm là sinh hoạt tâm linh văn hóa cộng đồng tiêu biểu thể hiện sự nhớ ơn của nhân dân Dương Lôi với bà Phạm Thị và các vua triều Lý.
Lễ hội từ ngày mồng 9 đến ngày 15, bình thường mở trong 2 ngày: mồng 9 và mồng 10 tháng 2.
Ngày mồng 9: là ngày nhập tịch với lễ rước ngai Thánh mẫu từ đền về đình để tế lễ, mở hội.
Ngày mồng 10: là ngày chính hội, được tổ chức linh đình, trọng thể, bao gồm các lễ thức theo trình tự sau :
- Lễ rước 8 ngai thờ vua Lý từ đình qua đền rồi lại quay lại đình. Sau đó làng tiến hành tế lễ rất uy nghiêm và mở hội vui với nhiều trò chơi dân gian.
- Tục rước của làng được chuẩn bị chu đáo và diễn ra rất trang nghiêm, trọng thể. Đi đầu đoàn rước là hàng cờ báo, tiếp theo là đồ hộ quốc, hồng tượng, trái dành, bát biểu, cờ ngũ hành, cờ trung hạng, 8 ngai vàng, 8 kiệu và các cụ hộ giá theo trình tự : ngai, long đình, hương án, cờ, lọng. quạt, tán rực rỡ, kiệu, chiêng, trống, bát âm rộn rã, tưng bừng.
Về trang phục, người tham gia lễ rước ăn mặc có nét đặc thù. Người mang rìu đồng, phủ việt đóng khố bao khăn, khăn vắt, mũ võ, giày võ là biểu tượng của tướng đá Rãi người dân tộc phò vua Lý. Người cầm cờ ngũ hành, hàng báo đều áo vóc, đi hia, cờ tiến đai ngang ngực; các cụ hộ giá đều đội mũ văn, áp thụng, đi hia. Những người mang cờ trung hạng và hồng trượng, trái dành, bát bửu đều mặc áo chêm bằng dạ hay vóc.
Về trống và nghệ thuật đánh trống của làng Dương Lôi trong lễ rước và tế lễ có nhiều nét độc đáo. Mặt trống lớn, đườg kính rộng tới 1m, trống cao khoảng 1m50. Người đánh trống khai hội theo nghi thức : đánh trống vừa tiến ba bước, lùi hai bước rồi múa các vũ đạo: quay tơ, tráng siêu và tuốt gươm. Chiêng đánh trở ra, lên một bước, xuống một bước, cứ ba tiếng trống lại ba tiếng chiêng. Trống đi ở phía trái đoàn rước, ở trước và ở sau, chiêng đi giữa. Khi rước xong tiến hành tế lễ. Chủ tế là quan đám do làng cử, làm nhiệm vụ thắp hương thờ thánh trong cả năm. Người tham gia ra tế cũng do làng chọn cử, đó là các vị chức sắc, trong sạch, vợ chồng song toàn. Tất cả 28 người vận mũ văn, áo thụng, đi hia.
Trống tế và nghệ thuật trống tế ở Dương Lôi cũng có nét độc đáo. Người đánh trống đánh ba hồi (hồi thứ ba là trống thét), tiếp đó đánh tiếp ba hồi trống thét cho ông đám chuẩn bị vào tế. Tiếng trống thét của làng Dương Lôi vang động cả một vùng như tiếng sấm gọi trời mưa vì thế mà làng còn có tên là làng Đình Sấm.
Sau các kỳ tế lễ, các hoạt động văn hóa được tổ chức ở khu vực đình, chùa bao gồm: diễn chèo, tuồng, múa rối nước, hát cô đầu (ca trù), cờ người, đu tiên, chọi gà, đấu vật, múa rối nước... Lễ hội làng Dương Lôi không thể thiếu môn đấu vật vì làng Dương Lôi có nhiều gia đình cha truyền con nối tham gia đấu vật.
Do thời gian và bị chiến tranh tàn phá, đình đền chùa Dương Lôi đã bị tàn phá và trở nên hoang phế trong thời gian dài. Lễ hội làng Dương Lôi đã không được duy trì trong nhiều năm qua.
Trong những năm gần đây, với sự quan tâm và đầu tư của Nhà nước và sự đóng góp của nhân dân, các công trình đình, đền, chùa làng Dương Lôi đã được tu dựng lại khang trang. Lịch sử làng Dương Lôi, thánh mẫu Phạm Thị với vương triều nhà Lý đã được các nhà khoa học lịch sử, văn hóa tiến hành nghiên cứu và làm sáng tỏ. Dương Lôi là quê của bà Phạm Thị Ngà - thân mẫu vua Lý Thái Tổ, người khai mở vương triều Lý và nền văn minh Đại Việt.
Lễ hội truyền thống làng Dương Lôi được khôi phục với nhiều hoạt động tâm linh văn hóa vừa tiên tiến, đậm đà bản sắc làng quê Dương Lôi giàu truyền thống văn hiến. Thời gian lễ hội được rút ngắn, nhiều lệ tục rườm rà không thích hợp được loại bỏ nhưng những lễ tiết cốt lõi với giá trị tâm linh và văn hóa vẫn được duy trì.
Lễ hội làng Dương Lôi là hoạt động văn hóa tâm linh cộng đồng tập trung và tiêu biểu, thể hiện truyền thống lịch sử văn hóa của quê hương thánh mẫu Phạm Thị Ngà, trở thành di sản văn hóa phi vật thể phong phú và quý giá để tìm hiểu về nhà Lý - một triều đại vàng son và hiển hách trong lịch sử nền văn minh Đại Việt.
- Cụm di tích đình, đền làng Trang Liệt - 1468 lượt xem
- Lễ hội làng Phù Chẩn - 1431 lượt xem
- Hội làng Cẩm Giang - 1205 lượt xem
- Hội đón rước chạ ở Vĩnh Kiều - 795 lượt xem
- Lễ hội chùa Tam Sơn - 1131 lượt xem
- Gà thi, xôi thi ở lễ hội Phù Khê - 509 lượt xem
- Đền thờ tổ sư nghề rèn sắt làng Đa Hội - 697 lượt xem
- Đền thờ Thám hoa Nguyễn Văn Huy - 586 lượt xem
- Đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Xuân Chính - 885 lượt xem
- Nhà cụ Đám Thi - 388 lượt xem
Đánh giá & Bình luận